.
1- بەڕێوەبەری یانە Hemn Zanko لە کوردستان بە ئمێڵی ( hemn_kurdzhin@yahoo.com ) .. ژمارەی مۆبایل ( 07736993749 )
2- بهڕێوهبهری گشتی ( ReKaN ) له ئهوروپا به ئیمێڵی ( Rekan_uk@hotmail.com ) ، ژماره تهلهفوونی( 00447724242223) .
پهڕهكان: 1
[size=16][color=blue]
ئامادەکردنی سورێن...........تایبەت بەکوردژین
پێناسه‌:
. له‌ پێناسه‌یه‌كدا رێكخراوی نه‌ته‌وه‌ یه‌كگرتووه‌كان ده‌بێژێت، هه‌موو چه‌شنه‌ ره‌Ùتار Ùˆ هه‌لسۆكه‌وتێكی تووند Ùˆ گرژ Ú† له‌ واری كه‌سی Ùˆ Ú† له‌ واری گشتیدا، كه‌ له‌ سه‌ر بنه‌مای جنسی رÙوو ده‌دا Ùˆ ده‌بێته‌ یان له‌وانه‌یه‌ ببێته‌‌ Ù‡Û†ÛŒ ئه‌شكه‌نجه‌ Ùˆ ئازاری جنسی Ùˆ روَØÛŒ یان Ùیزیكی Ùˆ به‌رته‌سك كردنه‌وه‌ی ئازادی ژنان به‌ زۆر یان به‌ دڵخۆاز، به‌ تووندوتیژی دژ به‌ ئاÙره‌تان ناوزه‌د ده‌كرێت Ùˆ له‌ قه‌ڵه‌م ده‌درێت. به‌م پێودانگه‌ش ئه‌و توندوتیژیانه‌ی كه‌ ده‌رهه‌ق به‌ ئاÙرت ده‌كرێن چه‌ند جۆرێكن وه‌ك، تووندوتیژی Ùیزیكی، تووندوتیژی جنسی، تووندوتیژی ساختاری، تووندوتیژی پێرÙۆرماتیڤ Ùˆ تووندوتیژی روَØÛŒ. مه‌به‌ستی ئه‌م نوسینه‌م زێده‌تر تونددوتیژی رۆØÛŒ یه‌، مه‌به‌ست له‌م چه‌شنه‌ تووندوتیژییه‌ش، نادیاركردن Ùˆ خستنه‌ په‌راوێزی ئاÙه‌رته‌. هه‌موو چه‌شنه‌ ده‌ستی كه‌مگرتن، سووكایه‌تی پێكردن، تاك خستنه‌وه‌، گاڵته‌ پێكردن، ترساندن Ùˆ هه‌ره‌شه‌ كردن Ùˆ چاو سوركردنه‌وه‌ له‌ ئاÙره‌ت ده‌چێته‌ ئه‌م چوار چێوه‌یه‌وه‌. مه‌نزنترینیشان ئێستا ئه‌و زاراوه‌ دێوه‌زمه‌یه‌ كه‌ Ù¾ÛŽÛŒ ده‌گۆترێت "قه‌یره‌" واته‌ ئاÙره‌تی (ÙƒÚ†ÛŒ) جێماو. ئه‌مه‌ له‌ كاتێكدا كه‌ ئه‌م زاراوه‌یه‌ گه‌وره‌ترین كاریگه‌ری سایكۆلۆژی ده‌كاته‌ سه‌ر ئاÙه‌ره‌ته‌كه‌ Ùˆ به‌مه‌ش ئه‌م زاراوه‌یه‌ ده‌چێته‌ خانه‌ی ئه‌و توندوتیژیانه‌ی كه‌ به‌رامبه‌ر ئاÙره‌ت ده‌كرێت
جۆره‌كانى قه‌یره‌یىبه‌ شێوه‌یه‌كى گشتى له‌ جیهان دا:-
یه‌كه‌م / به‌ ئاره‌زوو:
لێره‌دا ئیراده‌ى خوده‌كى رۆڵى له‌ ده‌ر كردنى برÙیارى نا هاوسه‌رگیرى هه‌یه‌ به‌ بێ‌ ملكه‌چ بونى مرۆڤ بۆ هیچ Ùشارێكى سه‌خت كه‌ پاڵى پێوه‌ده‌نێ‌ بۆ په‌نا بردنه‌ به‌ر قه‌یره‌یى.له‌وانه‌ش خواپه‌رستى واتا شه‌یدا بون به‌ جوانى Ùˆ هێزى جه‌سته‌یى خۆى كه‌ پێ‌ Ù‰ ده‌وترێ‌ (خواپه‌رستى نوێ‌) ئه‌وه‌ش بۆ ئه‌وه‌ى پارێزگارى له‌ جوانى Ùˆ شۆخ Ùˆ شه‌نگى هێزى خۆى بكات , نمونه‌ى ئه‌م Øاڵه‌تانه‌ش لاى Ú˜Ù† Ùˆ Ùˆ پیاو ئه‌كته‌ر Ùˆ گۆرانى بێژو وه‌رزشوانه‌كان ده‌بینرێ‌.
دووه‌م/ ناچاره‌كى:واتا په‌نا بردنه‌ به‌ر قه‌یره‌یى به‌ Ù‡Û†Ù‰ Ùشارێكى سه‌خته‌وه‌ كه‌ بۆ Øاڵه‌تى (ناهاوسه‌رگیرى ) پاڵى پێوه‌ ده‌نێ‌ ئه‌و Ùشارانه‌ش به‌م شێوه‌ن:-
1- رێبازى ئاینى
2- رێبازى یاسایى
3- رێبازى هاوچه‌رخانه‌
4- رێبازى ژیانى
5- رێبازى به‌هایى
6- رێبازى نمونه‌یى
دواى رون كردنه‌وه‌ى هه‌ردوو جۆرى قه‌یره‌یى ده‌چینه‌ سه‌ر رونكردنه‌وه‌ى شیوازه‌كانى قه‌یره‌یى زۆره‌ملى سه‌ره‌تا به‌ شێوازى ئاینى ده‌ست پێ‌ ده‌كه‌ین .
أ/رێبازی ئاینى:
ئه‌و شێوازه‌ رێگرى له‌ تاكه‌كان ده‌كات له‌ هاوسه‌رگیرى , به‌هۆى موماره‌سه‌ كردنى هه‌ندێ‌ رێو شوێنى ره‌سمى ئاینى ÙƒÛ†Ù† كه‌ له‌سه‌ر بیرو باوه‌رى ناپاكى كردارى سیكسى بویاد نراوه‌ . له‌به‌ر ئه‌وه‌ خۆ پاك كردنه‌وه‌ به‌سه‌ردا په‌پاندووه‌ ØŒ پێشچونى بۆ ناو په‌رستگا ،واتا به‌ستنه‌وه‌ى دیارده‌ى قه‌یره‌یى به‌و بیرو باوه‌رÙه‌ ئاینیه‌ى كه‌ قه‌یره‌یى رێزدار Ùˆ پیرۆز كردووه‌ ØŒ پێ‌ى وایه‌ پاك Ùˆ خاوێنى Ø±Û†Ø Ø¯ÙˆØ± كه‌وتنه‌وه‌یه‌ له‌ ئاÙره‌ت له‌به‌ر ئه‌وه‌ قه‌یره‌یى به‌سه‌ر رابه‌رانى ئایندا سه‌پیچنراوه‌. ئه‌وه‌ش له‌و ئه‌وه‌ش له‌و كۆمه‌ڵه‌ سه‌ره‌تاییانه‌ى كه‌ په‌یوه‌ندى به‌ هێزى نادیاره‌وه‌ ده‌كه‌ن. ئه‌و ىهێزه‌ش وه‌ڵام ناداته‌وه‌ ته‌نها به‌ پاك بونه‌وه‌ نه‌بێت له‌ پیسى. له‌به‌ر ئه‌وه‌ Ùیكرى ئاینى به‌ ده‌ركه‌وتنى شار په‌ره‌ى سه‌ند . هێزه‌ نادیاره‌كانیش بوون به‌ خودا جادوگه‌ره‌كانیش بون به‌ پیاوى ئاینى. قه‌یره‌یى به‌سه‌ر گه‌وره‌ پیاوانى ئاینى دا هه‌ر ماییه‌وه‌ له‌ لاى هه‌ندێ‌ كۆمه‌ڵ قه‌یره‌یى به‌سه‌ر هه‌ندێ‌ ئاÙره‌ت د ده‌سه‌پێنرا كه‌ خۆیان بۆ خودا ته‌رخان ده‌كرد. له‌ مه‌كسیك Ùˆ پیرۆ ئه‌وانه‌ى خۆیان بۆ خودا رÙÛ†Ú˜ ته‌رخان ده‌كرد Ùˆ ژیانیان له‌و شوێنانه‌ به‌سه‌ر ده‌برد به‌ دوره‌ په‌رێزى له‌ خه‌ڵكى تا ئه‌ Ùˆ كاته‌ى ده‌یانمرێنیت ØŒ وه‌ بۆ مرۆڤ Øه‌لاڵ نى یه‌ كه‌ قسه‌یان له‌گه‌ Úµ بكات یان بیان دوێنێ‌ . له‌ دورگه‌ى ( كه‌نارى ) هه‌ندێ‌ له‌ قه‌یره‌كان یارمه‌تى پیاوانى ئاینى ده‌ده‌ن له‌ جێ‌ به‌ جێ‌ كردنى خواپه‌رستى . ئه‌مانه‌ بۆیان نى یه‌ شو بكه‌ن
وه‌ له‌ كه‌ناره‌كانى ئه‌Ùریقاى رۆژئاوا هه‌ندى له‌ كۆمه‌ڵكان قه‌یره‌یى به‌سه‌ر ÙƒÚ†Ù‰ نۆبه‌ره‌دا ده‌سه‌پێنن كه‌ بۆ رابه‌رانى گروپه‌كه‌ له‌ دایك بووه‌ Ùˆ پێگه‌ى باڵاى لاى كۆمه‌ڵكه‌ى ده‌بێ‌ به‌ڵام به‌ شو كردنى ئه‌ پێگه‌یه‌ له‌ ده‌ست ده‌دات.وه‌ له‌لاى هیندیه‌ بوزیه‌كان قه‌یره‌یى به‌سه‌ر پیاوانى ئاینى سه‌پێنراوه‌ چونكه‌ بوزیه‌ت پێ‌ Ù‰ وایه‌ كه‌ Ú†ÛŽÚ˜Ù‰ جه‌سته‌یى له‌گه‌ Úµ Øیكمه‌ ت Ùˆ پیرۆزى دا ناگونجێ‌.
وه‌ له‌لاى Ùارسه‌ كۆنه‌كان قه‌یره‌یى به‌سه‌ر كچانى ماڵى خوداى رÙۆژدا ده‌سه‌پێنرا.وه‌ له‌لاى رÙۆمانیه‌كانی٠قه‌یره‌یى به‌سه‌ر كچانى ناو په‌رستگاى ڤێستا دا ده‌سه‌پێنرا Ùˆ رێگایان پێ‌ نه‌ ئه‌درا تا (30) ساڵ په‌رستگا به‌ جێ‌ بهێلن .
وه‌ له‌ ئاینى مه‌سیØÙ‰ دا هاوسه‌رگیرى له‌سه‌ر ته‌ڵاق دراوه‌كان (Ú˜Ù† Ùˆ پیاو) قه‌ده‌غه‌كراوه‌.وه‌ له‌ ئینجیلى (مه‌تا) دا هاتووه‌ ده‌ڵێ‌( هه‌ركه‌سێ‌ ته‌ڵاق دراوێ‌ بخوازێ‌ زیناى كردووه‌ )
به‌ڵام شه‌ریعه‌تى ئیسلامى سه‌باره‌ت به‌ قه‌یره‌یى هۆشدارى داوه‌و هانى هاوسه‌رگیرى و زۆر بونى وه‌چه‌ى داوه‌ .
ب / رێبازى یاسایى:
1-یاساى هه‌ندێ‌ وڵات هاوسه‌رگیرى هه‌موو ئه‌و كه‌سانه‌ قه‌ده‌غه‌ ده‌كه‌ن كه‌ یارمه‌تى له‌ سندوقى گشتى و ده‌سته‌به‌رى كۆمه‌ڵایه‌تى وه‌رده‌گرن .
2- ده‌رچونى هه‌ندێ‌ یاساو ته‌شریعات بۆ قه‌ده‌غه‌ كردنى هاوسه‌رگیرى بۆ ئه‌و كه‌سانه‌ى كه‌ توشى نه‌خۆشى بۆماوه‌یى بوون . وه‌ك ئه‌وه‌ى له‌ Øكومه‌تى ئه‌ڵمانیا روى دا له‌ ساڵى 1933 ز
ج / رێبازى هاوچه‌رخ
ئه‌م رێبازه‌ له‌ چه‌ند پێویستیه‌كى ژیانى پێش كه‌وتوو خۆى ده‌نوێنێ‌:
1- چونى ئاÙره‌ت Û† زانكۆو خوێندن تیایدا. ئه‌مه‌ش ده‌بێت Ù‡Û†Ù‰ درێژ بونه‌وه‌ى ته‌مه‌نى گنجایه‌تیان Ùˆ كورت بونه‌وه‌ى ته‌مه‌نى هاوسه‌رێتیان.له‌به‌ر ئه‌وه‌ دامه‌زراندنى خێزان له‌ رÙوى كاته‌وه‌ دوا ده‌كه‌وێ‌.
2- چونى ئاÙره‌ت بۆ بازارÙه‌كانى كار ئه‌مه‌ش واى كرد كه‌ بیرۆكه‌ هاوسه‌رگیرى بۆ ماوه‌یه‌كى دوور دوابخه‌ن
د/ رێبازى ژیانى :
واتا به‌رز بونه‌وه‌ى ناهاوسه‌نگى خه‌رجیه‌ كانى ژیان .كێشه‌كه‌ ئاڵۆز تر ده‌بێ‌ ئه‌گه‌ر گرÙتى بێكارى له‌ Ù†ÛŽÙˆ لاوان دا بڵاو ببێته‌وه‌ . چونكه‌ سه‌رچاوه‌ى رزق Ùˆ ژیانیان ده‌برÙێ‌.ئه‌وه‌ش وایان لێده‌كات وا هه‌ست بكه‌ن كه‌ له‌ لایه‌ن كۆمه‌ڵگاوه‌ ره‌ت كراونه‌ته‌وه‌ Ùˆ كاره‌كانیان بێ‌ سودن هاوڵاتى پله‌ دوون .نمونه‌ى ئه‌م جۆره‌ بێ‌ هیوا بونه‌ له‌ ناو چینى هه‌ژار وه‌ وا له‌ گه‌نجان ده‌كات كه‌ بیر له‌ هاوسه‌رگیرى نه‌كه‌نه‌وه‌ .
ه/ رێبازى به‌هایى :
مه‌به‌ست له‌م خاڵه‌ به‌رزى ماره‌ییه‌ . پێغه‌مبه‌ر (د.Ø®) ده‌Ùه‌رمێ‌( باشترین ئاÙره‌ت ئه‌وانه‌ن ئابرÙویان باش بێ‌ Ùˆ ماره‌ییان كه‌م بێت)
وه‌ هه‌روه‌ها ده‌ڵێ‌ (پیرۆزترینیان ئه‌و ئاÙره‌تانه‌ن كه‌ ماره‌ییان كه‌مه‌)
هه‌روه‌ها خرج كردنى ماڵیكى زۆره‌ بۆ پر٠كردنه‌وه‌ى پێداویستیه‌كانى رێو ره‌سمى ماره‌ برÙین Ùˆ ئاهه‌نگى هاوسه‌رگیریه‌.
سه‌ربارى دامه‌زراندنى ماڵ به‌ هه‌موو پێداویستیه‌كانه‌وه‌ . وه‌ له‌ زۆربه‌ى Øاڵته‌كان دا ماڵى بوكه‌ خه‌رجى رÙوكه‌شى زۆر داوا ده‌كه‌ن بۆ ئه‌وه‌ى پێگه‌ى كۆمه‌ڵایه‌تیان له‌ ناو كۆمه‌ڵگاى ناوخۆیى پیشان بده‌ن.
وه‌ك ئاشكرایه‌ له‌ كۆمه‌ڵگه‌یه‌كه‌وه‌ بۆ كۆمه‌ڵگه‌یه‌كی تر دیارده‌ی قه‌یره‌یی به‌ (هه‌ردوو ره‌گه‌ز)‌ جیاوازی هه‌یه‌، كۆمه‌ڵگه‌ی ئێمه‌ش به‌ده‌رنیه‌ له‌ كۆمه‌ڵگه‌كانی تر، كه‌ ئه‌مرÙÛ† كچان Ùˆ كورÙانی پێوه‌ی گرÙتاربوون به‌ڵام ده‌كرێ جیاوازی هه‌بێت له‌م دوو ره‌گه‌زه‌دا وه‌ ئه‌و گرÙت Ùˆ به‌ربه‌ستانه‌ش ‌ كه‌ ده‌بێته‌ Ù‡Û†ÛŒ قه‌یره‌یی ره‌نگه له‌زۆر بواردا وه‌كو یه‌ك بن Ùˆ له‌هه‌ندێك بواری تایبه‌یشدا جیاوازبن، ده‌كرێ زۆر هۆكار هه‌بێ به‌تایبه‌تی بۆ كچان كه‌ هه‌ندێك جار خاوه‌ن ده‌سه‌ڵاتی خۆیان نین وناتوانن هیچ برÙیارێك بده‌ن به‌ڵكو به‌جۆرێك له‌جۆره‌كان ده‌سه‌ڵاتێكی باوكسالاری Ùˆ ÙƒÛ†Ù† سه‌پێندراوه‌ به‌سه‌ریدا كه‌ هه‌میشه‌ كۆتكراوه‌ Ùˆ كۆمه‌ڵیك ئازادی Ù„ÛŽ زه‌وتكراوه‌،یان له‌لایه‌كی تر نه‌بوونی هۆشیاری Ùˆ كه‌می ئاستی په‌روه‌رده‌یی Ùˆ نه‌بوونی ئاستی خوێنده‌واری له‌ناوخێزاندا.
هه‌ندێك جار ره‌گه‌زی Ù…ÛŽ بۆخۆی ده‌بێته‌ Ù‡Û†ÛŒ Ùاكته‌ری ئه‌م قه‌یره‌ییه‌ كه‌ زۆرجار نه‌بوونی برÙیاری گونجاوی خۆی Ùˆ دوودڵی له‌وه‌ی نازانێ Ú† كورÙÛŽÙƒ هه‌ڵبژێرێ له‌وانه‌شه‌ هه‌ندێك جار خۆبه‌گه‌وره‌ زانین گه‌وره‌ترین هۆكاربێ بۆ چوونه‌ ناو ته‌مه‌نی قه‌یره‌یی،وه‌ له‌ هه‌ندێك Øاڵه‌تی باو دا كاتێك ÙƒÚ†ÛŽÙƒ خاونی سه‌رمایه‌ی خۆیه‌تی یان خاوه‌نی برÙوانامه‌یه‌كی به‌رزه‌ ئه‌وا ده‌گه‌رÙÛŒ به‌دوا هاوتاكه‌ی خۆیدا Ùˆ له‌وانه‌یه‌ له‌ روانگه‌ی ئه‌و ئه‌وكه‌سه‌ی كه‌ به‌دوای دا ده‌گه‌رÙÛŽ نه‌یدۆزێته‌وه‌ بۆیه‌ له‌ هه‌وڵی به‌رده‌وامی گه‌رÙاندا ده‌بێت به‌بێ گوێدان به‌ تێپه‌رÙبوونی كات یان بیركردنه‌وه‌ له‌ خه‌یاڵ Ùˆ دووركه‌وتنه‌وه‌ له‌واقیع Ùˆ هه‌روه‌ها كاریگه‌ری ئابووری بۆ كچان ته‌نها له‌وه‌دا خۆی ده‌بینێته‌وه‌ كه‌ پابه‌ند بوونی خۆی یان كه‌سوكار به‌دیارده‌ی چاولێكه‌ری Ùˆ كه‌می راده‌ی تێگه‌یشتنی له‌ چۆنیه‌تی دروستكردنی خێزان Ùˆ زیاتر به‌ستنه‌وه‌ی به‌ لایه‌نی ماددیه‌وه‌ نه‌ك لایه‌نی مه‌عنه‌وی كه‌ ئه‌مه‌ش دواجار توشی گه‌وره‌ترین هه‌ڵه‌ی كۆمه‌ڵایه‌تی ده‌بێ.
دواترین جار دهستكاری كراوه لهلایهن سورێن (2011-01-07 12:29:00)
لهسهر هێڵ نییه
ئه‌مه‌ له‌كاتێكدا دابینكردنی هه‌موو پێداویستیه‌كان ده‌كه‌وێته‌ ئه‌ستۆی ره‌گه‌زی نێر وه‌كو دابین كردنی ژیان Ùˆ شوێنی نیشته‌جێ بوونی سه‌ربه‌خۆ Ùˆ سه‌ره‌رÙای ئه‌مه‌ش جێبه‌جێكردنی ته‌واوی داواكاریه‌كانی ئه‌و كه‌سه‌ی كه‌ ده‌بێته‌ هاوسه‌ری ژیان (كچه‌كه‌) ده‌كه‌وێته‌ ئه‌ستۆی كورÙه‌كه‌ Ùˆ ره‌نگه‌ هه‌ندێك جار نه‌توانی هه‌موو ئه‌ركه‌ قورسه‌ جێبه‌جێ بكات Ùˆ بۆیه‌ ئه‌م پرۆسه‌یه‌ دواده‌كه‌وێت وه‌ هه‌روه‌ها ده‌رباره‌ی مه‌ترسییه‌كان Ùˆ ئه‌و ئاكامانه‌ی كه‌وا كور٠و ÙƒÚ† ده‌گه‌یه‌نێته‌ قه‌یره‌یی Ùˆ دواكه‌وتن ده‌كرێ به‌شێوه‌یه‌كی نه‌گێتڤ Ùˆ ده‌روونی باسیان بكه‌ین كه‌ كه‌سایه‌تی هه‌ردوكیان به‌ره‌و رÙووخاندن ده‌بات Ùˆ تووشی گرێی ده‌روونی ده‌بن Ùˆ دواده‌كه‌ون له‌و پرÙۆسه‌یه‌ كه‌ ناتوانن له‌كاتی گونجاو ئه‌م پرÙۆسه‌یه‌ ئه‌نجام بده‌ن وه‌ هه‌ندێك جاریش چه‌ندین پرسیار دروست ده‌بێ Ùˆ برÙوایان كه‌م ده‌بێ نازانن Ú† جۆره‌ ده‌ستنیشانكردنێك بكه‌ن Ùˆ هه‌میشه‌ له‌گوماندا ده‌بن Ùˆ ناتوانن له‌رابردوو رÙزگاریان بێ Ùˆ ته‌سلیمی داهاتووبن هه‌ندێك جاریش له‌ته‌مه‌نی گه‌وره‌ییدا هاوسه‌رێتی دروست ده‌كه‌ن Ùˆ له‌ئاكامی ئه‌م باره‌ ده‌روونیه‌ تووشی سه‌رنه‌كه‌وتن ده‌بن ئه‌مه‌ جگه‌ له‌وه‌ی به‌پێی زانستی پزیشكی كه‌ ئاÙره‌ت چووه‌ ته‌مه‌نه‌وه‌ توشی نه‌زۆكی ده‌بێ كه‌ ده‌بێته‌ Ù‡Û†ÛŒ دروست بوونی ترس Ùˆ ئالۆزی ده‌روونی. ئیتر كه‌ گه‌یشتنه‌ ئه‌م ته‌مه‌نه‌ واتا قه‌یره‌یی زۆرێك له‌م كه‌سانه‌ برÙیار ده‌ده‌ن كه‌ خۆیان دوور بگرن له‌ پرۆسه‌ی هاوسه‌رگیری.
له‌لایه‌كی تر مه‌ترسی تێكچوونی تاك له‌رÙووی ئاره‌زووی سێكسی وكه‌ غه‌ریزه‌یه‌كه‌ هه‌ردوو ره‌گه‌ز ناتوانن زاڵ بن به‌سه‌ریدا Ùˆ توشی لادان ده‌بن Ùˆ له‌ ئاكامی ئه‌و لادانه‌ هه‌ندێك جار ده‌بێته‌ Ù‡Û†ÛŒ دروست بوونی منداڵ به‌ رÙێگای ناشه‌رعی Ùˆ سه‌ره‌رÙای ئه‌مه‌ش له‌به‌رپاراستنی كه‌رÙامه‌ت وترس له‌ زرÙاندنی ناو Ùˆ ناوبانگ Ùˆ زۆر مه‌ترسی كۆمه‌ڵایه‌تی وه‌ك كوشتن Ùˆ دوژمنایه‌تی Ùˆ...هتد ئه‌وا لاده‌ر بۆ شاردنه‌وه‌ی ئه‌م لادانه‌ زۆرجار هه‌وڵی له‌ناوبردنی منداڵه‌كه‌ ده‌دات. كه‌ ئه‌مه‌ش ده‌بێته‌ ئه‌نجامدانی تاوانێك بۆ شاردنه‌وه‌ی تاوانێكی تر، بۆیه‌ ده‌بێ به‌ر له‌هه‌موو شتێك رێكخراوه‌كانی كۆمه‌ڵگه‌ی مه‌ده‌نی Ùˆ به‌تایبه‌تی رÙێكخراوه‌كانی ئاÙره‌تان ولاوان له‌ رێگای Ùشار خستنه‌ سه‌ر‌Øكوومه‌ت بۆ دابینكردنی شوێنی نیشته‌جێ بوون بۆئه‌و كه‌سانه‌ی كه‌ ده‌یانه‌وێت بچنه‌ ناو ئه‌و پرÙۆسه‌یه‌وه‌ وه‌هه‌روه‌ها ‌هه‌وڵ بده‌ن بۆ هۆشیاركردنه‌وه‌ی ئه‌م جۆره‌ كه‌سانه‌ له‌رÙێگای چوونه‌ ناو چینه‌كانی لاوان به‌هه‌ردوو ره‌گه‌زه‌وه‌ Ùˆ یارمه‌تی دانیان بۆ دروست كردنی ئه‌م پرÙۆسه‌یه‌وه‌ Ùˆ هه‌وڵدان بۆ نه‌هێشتنی رÙارÙایی Ùˆ دوودڵی كه‌ ئه‌مه‌ش ده‌بێته‌ Ù‡Û†ÛŒ كه‌مكردنه‌وه‌ی رÙێژه‌ی قه‌یره‌یی له‌ كۆمه‌ڵگه‌دا.
ئه‌و هوكارانه‌ی ده‌بنه‌ هوی دروست بونی ئه‌م گرÙته‌ له‌ كوردستان دا:
یه‌كه‌م : (باری كومه‌ڵایه‌تی) به‌هوی نه‌ریت Ùˆ رێسا پارێزی هوزو تایÙه‌ گه‌رییه‌وه‌ كه‌ رێگا به‌كچ نادرێت شو به‌كورێكی غه‌یره‌ تایÙه‌و هوزی خوی بكات وه‌یان ته‌نها Ú˜Ù† وژنخوازی له‌ناو عه‌شیره‌ته‌كه‌یان ده‌كه‌ن یان مه‌رج وپاساوی دایك وباوكان به‌وه‌ی كه‌دبینین ÙƒÚ† نوبه‌ره‌یه‌ به‌لام تاكوره‌كه‌یان Ú˜Ù† نه‌هێت كچه‌كه‌ به‌شوناده‌ن, وه‌یان كوركه‌یان تاخوێندن ته‌واو ده‌كات داده‌مه‌زرێت ئه‌وكاته‌ ناوی خوای Ù„ÛŽ دێنێت وه‌یان ÙƒÚ† هه‌ر له‌ماله‌وه‌یه‌ په‌یوه‌ندی كومه‌ڵایه‌تی نییه‌ ناتوانێ‌ ناسینی خێزانی یاشوكردن بكات له‌ده‌ره‌وه‌ی بازنه‌ی خزم وكه‌سوكاری .
دووه‌م :باری (ئابوری)ئابوری هوكارێكی سه‌ره‌كییه‌ بومانه‌وه‌ی ÙƒÚ† چونكه‌ له‌ وولاتی ئێمه‌ دا ژنهێنان Ùˆ خێزان دروستكردن مه‌سره‌ÙÛŽÙƒÛŒ زوری ده‌وێت گه‌نجانمان له‌كوره‌كان به‌هوی ته‌پینی باری ئابوری Ùˆ گرانی نه‌بونی خانوو دانه‌مه‌زراندن ,بویه‌ گه‌نجه‌كان بریارده‌ده‌ن له‌ته‌مه‌نێكی گه‌وره‌دا Ú˜Ù† بهێنن وه‌ كاتێك برÙیاری ژنهێنان ده‌ده‌ن ئه‌وه‌ ÙƒÚ†ÛŽÙƒ ده‌خوازێت كه‌ به‌لایه‌نی كه‌م (7-9)ساڵ له‌خوی بچوكتربێت ئه‌و كاته‌ ئاماده‌ نییه‌ ÙƒÚ†ÛŽÙƒ له‌ خوگه‌ره‌تربخواێت, ته‌نها ئه‌و كچانه‌ نه‌بێت كه‌شازوو ده‌وله‌مه‌ندن له‌به‌ر باری ئابوری .
سێ یه‌م :(Øاله‌تی ده‌رونی)هه‌ندێك جار تێ‌ نه‌گه‌یشتن Ùˆ ناهوشیاری له‌به‌رامبه‌ر ئاینده‌ی خێزان بارێكی ئالوزی ده‌رونی بۆكچ دروست ده‌بێت ,رازی نه‌بونی به‌هه‌مو كه‌سێك مه‌له‌كردن له‌ Ùه‌زای خه‌ونه‌كان وخه‌یالی مێردێكی میسالی Ùˆ دانانی مه‌رجی قورس Ùˆ بێ‌ ماناو ...هتد,وه‌یان به‌هوی گوته‌و قسه‌ی بێمانای خه‌لكی ده‌وروبه‌رو وه‌ك نه‌مانی نازو خوشی مالی باوان نه‌هاتنه‌دی Øه‌زو خه‌و نه‌كان به‌تایبه‌تی له‌لایه‌ن كچان ئه‌وانه‌ هه‌مو دبنه‌ گرÙتی ده‌رونی به‌رامبه‌ر زه‌واج كردن ,چونكه‌ كۆر٠سه‌ربه‌سته‌ له‌ژنهێنان Ùˆ ته‌لاق دان به‌لام باجه‌كه‌ی ده‌بێت ئاÙره‌ت بدات ,
چواره‌م :(رێژه‌ی بونی نێرو Ù…ÛŽ)ئه‌م دیارده‌یه‌ش به‌ هوی پاشكوی شه‌رÙÛŒ ناوخوو ,وه‌كه‌م ئه‌ندامبونی سه‌دان هه‌زار گه‌نج له‌ له‌ناو شه‌رو به‌هوی مینه‌وه‌ وه‌ هه‌روه‌ها ئه‌و كوچه‌ به‌لێشاوه‌ی گه‌نجان بوده‌روه‌ ,وه‌ چاودێری كردنی هه‌ندێك له‌كچه‌كان بوئه‌وه‌ی بو زه‌واج كردن له‌گه‌ل ئه‌و كورÙانه‌ی له‌ده‌ره‌وه‌ن ئه‌وانه‌ هه‌مو بونه‌ هوی ئه‌وه‌ی كه‌رێژه‌ی ÙƒÚ† زیاتر بێت له‌كور٠وه‌ ببنه‌ قه‌یره‌ ÙƒÚ† بویه‌ دیارده‌ی قه‌یره‌ ÙƒÚ† ده‌گه‌رێته‌وه‌ سه‌ر رÙاده‌ی هوشیاری كۆمه‌ڵگا نابێت به‌چاوێكی سووك ته‌ماشابكرێت Ùˆ راست وچه‌پ بلێن دیاره‌ عه‌یبێكی هه‌بوه‌ بۆیه‌ ماوه‌ته‌وه‌ ,به‌ڵكو به‌ پێچه‌وانه‌وه‌ ده‌بێت ئه‌وپرÙÛŒ رێز لێ‌ بگرون كاریان بوبدووزێته‌وه‌ به‌ پیشه‌یه‌كی گونجاو خه‌ریك بكه‌ن بو ئه‌وه‌ی ئه‌وانیش له‌كه‌ش Ùˆ هه‌وایه‌كی ئازاد دابژین. (1)
عێراق: دوای چه‌ند ده‌یه‌یه‌ك له‌ نا هاوسه‌نگی دیمۆگراÙÛŒ:
به‌پێی سه‌رژمێریی ئاژانسێكی تایبه‌تی نه‌ته‌وه‌ یه‌كگرتوه‌كان كه‌ به‌هاوكاری له‌گه‌ڵ ده‌زگای ناوه‌ندی ئامار له‌ به‌غدا Ùˆ هه‌رێمی كوردستان، ژماره‌ی ره‌گه‌زی نێر له‌ ته‌مه‌نی 24 ساڵییه‌وه‌ به‌ره‌و خواره‌وه‌ به‌رزتره‌ له‌ ژماره‌ی ره‌گه‌زی Ù…ÛŽ بۆ هه‌مان ساسته‌ ته‌مه‌ن.به‌پێ ئه‌و ئاماره‌ كه‌ له‌ ساڵی 2008دا ده‌رچوه‌، له‌ ئاسته‌ ته‌مه‌نی 24-29 به‌ نزیكه‌یی سه‌رژمێریی هه‌ر دو ره‌گه‌زه‌كه‌ له‌یه‌كتره‌وه‌ نزیكه‌.هه‌روه‌ها ئه‌وه‌شی تێداخراوه‌ته‌رÙÙˆ كه‌ ژماره‌ی ره‌گه‌زی Ù…ÛŽ زیاتره‌ له‌نێوان ئاسته‌ ته‌مه‌نی (30-49) ساڵیی، هه‌ر به‌پێی ئه‌و ئاماره‌ی نه‌ته‌وه‌ یه‌كگرتوه‌كان، رۆژانه‌ 90-100 Ú˜Ù† مێرده‌كانی خۆیان له‌ده‌ست ده‌ده‌ن به‌هۆی ته‌شه‌نه‌سه‌ندنی توندوتیژی تائیÙÛŒ له‌دوای ساڵی 2006ه‌وه‌.سه‌وسه‌ن ئه‌لبه‌راك، به‌رÙێوه‌به‌ری به‌شی ژنان له‌ وه‌زاره‌تی ماÙÛŒ مرۆڤ، رایگه‌یاند: ژماره‌ Ùˆ رێژه‌ی توێژێكی دیاریكراوی پێگه‌یشتو له‌ ژنان زیاتره‌ له‌ ره‌گه‌زی نێر، ئه‌وه‌ش ده‌رخه‌ری دیارده‌ی قه‌یره‌ییه‌ له‌لای ژنان، كه‌ یه‌كێكه‌ له‌ كێشه‌ دیاره‌كانی ژنانی عێراق.سه‌وسه‌ن Ù¾ÛŽÛŒ وابو ئه‌و كێشه‌ دیمۆگراÙییه‌ له‌ سه‌ره‌تای شه‌رÙÛŒ عێراق Ùˆ ئێرانه‌وه‌ (1980-1988) سه‌ری هه‌ڵداوه‌ كه‌ زیاتر له‌ ملیۆنێك عێراقی تێدا بوه‌قوربانی، كه‌ زۆرینه‌یان توێژی گه‌نجان بون، كه‌ له‌به‌رامبه‌ردا ژماره‌ی كچان زیادی كردوه‌، جگه‌ له‌وه‌ی ژماره‌ی بێوه‌ژنانیش به‌ره‌و هه‌ڵكشان بوه‌.به‌رÙێوه‌به‌ری به‌شی ژنان له‌ وه‌زاره‌تی ماÙÛŒ مرۆڤی عێراقی ئاماژه‌ی به‌وه‌شداوه‌ كه‌ جه‌نگه‌كانی كه‌نداو Ùˆ گه‌مارۆی ئابوری Ùˆ به‌رزی ئاستی بێكاری Ùˆ گرانی گوزه‌رانی هاوڵاتیان، بوه‌ته‌هۆی ئه‌وه‌ی پرۆسه‌ی هاوسه‌رگیری سازنه‌كرێت Ùˆ هێنده‌ی تر دیارده‌ی قه‌یره‌یی زیادكردوه‌.
ژنان شۆره‌تی‌ بێوه‌ژنیان پێخۆشتره‌ له‌ قه‌یره‌یی
به‌پێی‌ لێكۆڵینه‌وه‌كانی‌ زانایانی‌ پسپۆرÙی‌ بواری‌ ده‌روونی‌ ئه‌وه‌ دووپاتده‌كه‌نه‌وه‌ كه‌ ئاÙره‌تان Ùˆ كچان نازناو Ùˆ شۆره‌تی‌ ( بـێـوه‌ژن ) یـیان له‌ ( قـه‌یـره‌یـی ) پێخۆشتره‌ Ùˆ به‌ شۆره‌تی‌ قه‌یره‌یی زۆر قه‌ڵس Ùˆ تورÙه‌ن Ùˆ هه‌ر ئه‌و هۆكاره‌شه‌ كه‌ هه‌ندێكـجار بۆ خۆرÙزگار كردن لێی‌ په‌نا بـۆ خۆكوشتن , یان خۆ خستنه‌ Ù†ÛŽÙˆ چاڵ Ùˆ ته‌نگژه‌كانی‌ ژیانه‌وه‌ ده‌به‌ن .
ئه‌و پسپۆرÙانه‌ پێیان وابوو كه‌ له‌پێناو خۆرÙزگار كردن له‌شۆره‌تی‌ قه‌یره‌یی Ùˆ بوون به‌دایكدا زۆرێك له‌ كچان به‌هه‌موو جۆره‌ پیاو Ùˆ خوازبێنیكه‌رێك رÙازی‌ ده‌بن , ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر ئه‌و پیاوه‌ مه‌رجه‌كانی‌ پێشووتری‌ ئه‌و كچه‌شی تێدا نه‌بێت , كه‌ له‌كاتی‌ گه‌نجی‌ Ùˆ جوانیه‌كه‌یدا دایده‌نان له‌سه‌ر ئه‌و كه‌سه‌ی‌ كه‌ بیویستایه‌ بچێته‌ خوازبێنیی , به‌ڵام ئێستا ئاماده‌یه‌ ده‌ست له‌سه‌رجه‌میان هه‌ڵبگرێت , ته‌نها بۆ ئه‌وه‌ی‌ كه‌خۆی‌ له‌و نازناوه‌ ناقۆڵایه‌ رÙزگار بكات
لهسهر هێڵ نییه
ته‌نانه‌ت هه‌ندێك له‌و پسپۆرÙانه‌ له‌دوای‌ توێژینه‌وه‌ Ùˆ چاوپێكه‌وتن Ùˆ لێكۆڵینه‌وه‌كانیان گه‌یشتوونه‌ته‌ ئه‌وه‌ی‌ كه‌ زۆرێك له‌ كچانی‌ قه‌یره‌ به‌هیچ شێوه‌یه‌ك خۆیان ناكه‌نه‌ خاوه‌نی‌ ئه‌و مه‌رجانه‌ی‌ پێشوویان Ùˆ ئه‌وه‌ی‌ له‌و ته‌مه‌نه‌دا به‌لایانه‌وه‌ گرنگه‌ ته‌نها ئه‌وه‌یه‌ كه‌ بڵێت ( گرنگ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ شووم كردووه‌ ) , كه‌ هه‌ندێك له‌ هۆكاره‌كانی‌ ئه‌وه‌شیان بۆ خۆ بادان له‌نێو هاورÙێكانیان , یان نه‌كه‌وتنه‌ به‌رده‌ستی‌ برا Ùˆ براژن له‌دوای‌ مردنی‌ باوكان Ùˆ دایكان , یان دوور كه‌وتنه‌وه‌یان له‌خراپه‌ Ùˆ تاوان Ùˆ له‌كـه‌ Ùˆ شوره‌ییه‌كانی‌ كۆمه‌ڵگا گه‌رÙانده‌وه‌ , جا ئه‌گه‌ر ئه‌و ماوه‌ی‌ هاوسه‌رێتیه‌ كه‌مێكیش بخایه‌نێت هه‌ر ئه‌وه‌یان له‌ ووشه‌ی‌ نه‌خوازراوی‌ – قه‌یره‌یی – پێباشتره‌
به‌شێك له‌و ئاÙره‌تانه‌ی‌ ته‌مه‌نیان سی‌ ساڵ‌ یاخود Ú†Ù„ ساڵی‌ تێپه‌رÙاندووه‌‌و تائێستاش نه‌چوونه‌ته‌ ژیانی‌
هاوسه‌رییه‌وه‌، هۆكاره‌كه‌ی‌ بۆ خۆیان یاخود كه‌سوكاریان ده‌گه‌رÙێننه‌وه‌‌و جه‌ختیش له‌وه‌ ده‌كه‌نه‌وه‌ كه‌ باشتر بوو له‌كاتی‌ خۆیدا بچوونایه‌ته‌وه‌ ئه‌و پرÙۆسه‌یه‌وه‌ له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ ئێستا پێیان نه‌ده‌وترا "قه‌یره‌ ÙƒÚ†"ØŒ مامۆستایه‌كی‌ ئاینیش پێیوایه‌ كه‌ هۆكاری‌ نه‌چوونه‌ Ù†ÛŽÙˆ ژیانی‌ هاوسه‌ریی‌ كورÙان‌و كچان "پابه‌ندنه‌بوونیانه‌ به‌بنه‌ما ئاینییه‌كانه‌وه‌"ØŒ توێژه‌رێكیش پێی‌ باش نییه‌ به‌و ئاÙره‌تانه‌ بڵێت "قه‌یره‌".
سه‌رۆكی‌ لیژنه‌ی‌ راوێژكاری‌ له‌یه‌كێتی‌ زانایانی‌ ئاینی‌ ئیسلامی‌ كوردستان، عه‌تا Ù…Øه‌مه‌د پێنجوێنی‌ له‌لێدوانێكدا رایگه‌یاند كه‌ ئاینی‌ پیرۆزی‌ ئیسلام گرنگییه‌كی‌ زۆری‌ به‌م پرۆسه‌یه‌ داوه‌‌و وتی‌ "پێغه‌مبه‌ری‌ مه‌زن (د.Ø®) ده‌Ùه‌رموێت ئه‌ی‌ كۆمه‌ڵی‌ گه‌نج‌و لاوه‌كان‌و ئه‌وانه‌ی‌ كه‌ تازه‌ پێده‌نێنه‌ ژیانی‌ لاوێتیه‌وه‌، ئه‌وانه‌ی‌ كه‌ وا تواناو ده‌سه‌ڵات‌و ئیمكانیه‌تتان هه‌یه‌ پرۆسه‌ی‌ هاوسه‌رگیری‌ ئه‌نجام بده‌ن تا له‌تاوان به‌دوور بن".
ناوبراو پێیوایه‌ سه‌رهه‌ڵدانی‌ دیارده‌ی‌ "قه‌یره‌یی‌" له‌لای‌ هه‌ردوو ره‌گه‌زه‌كه‌، هۆكاری‌ سه‌ره‌كی‌ پابه‌ندنه‌بوونه‌ به‌ بنه‌ما ئاینیه‌كانه‌وه‌‌و روونیكرده‌وه‌ كه‌ هۆكاره‌ كۆمه‌ڵایه‌تی‌‌و ئابوورییه‌كانیش لایه‌نێكی‌ دیكه‌ن بۆ دروستبوونی‌ قه‌یره‌یی‌، وتی "له‌ئایینی‌ ئیسلامدا هاتووه‌ كه‌ رێژه‌ی‌ ماره‌یی ژنان كه‌مه‌، ئه‌مه‌ش زیاتر له‌به‌ر ئه‌وه‌یه‌ كه‌ هاوسه‌ره‌كانیان نه‌خه‌نه‌ ژێر باری‌ قه‌رزه‌وه‌و باری‌ سه‌رشانیان قورس بكه‌ن، به‌ڵام گرنگ ئه‌وه‌یه‌ كه‌سی‌ به‌رامبه‌ر به‌دڵی‌ یه‌كتر بن".
"نابێت پێیان بوترێت قه‌یره‌"
توێژه‌رێكی‌ كۆمه‌ڵایه‌تی‌، روونیكرده‌وه‌ كه‌ به‌پێی‌ تازه‌ترین توێژینه‌وه‌ی‌ كۆمه‌ڵایه‌تی‌ ده‌ركه‌وتووه‌ كه‌ كچان پێیان خۆشتره‌ نازناوی‌ "بێوه‌ژن" یان هه‌بێت وه‌ك له‌قه‌یره‌یی‌، چونكه‌ كچان Øه‌ز ده‌كه‌ن هه‌تا ته‌مه‌نیان ده‌گاته‌ سه‌روو سی‌ ساڵی‌، چووبێتنه‌ ژیانی‌ هاوسه‌رییه‌وه‌.
ناوبراو باسی‌ له‌وه‌كرد كه‌ له‌رÙووی‌ زانستییه‌وه‌ له‌گه‌ڵ به‌كارهێنانی‌ وشه‌ی‌ "قه‌یره‌"دا نییه‌ كه‌ به‌رامبه‌ر به‌و ئاÙره‌تانه‌ به‌كاربهێنرێت، وتی‌ "به‌كارهێنانیشی‌ وه‌كو ئه‌و سته‌مه‌ كۆمه‌ڵایه‌تییه‌یه‌ كه‌ له‌ئاÙره‌ت كراوه‌، واته‌ خودی‌ زاراوه‌ی‌ ته‌ڵاقدراو، ئه‌و چه‌مكانه‌ زوڵمێكی‌ كۆمه‌ڵایه‌تین كه‌ له‌ژن ده‌كرێن".
ئه‌م تویژه‌ره‌ هێمای‌ به‌وه‌دا كه‌ به‌و ئاÙره‌تانه‌ ناڵێت "قه‌یره‌"ØŒ به‌پێچه‌وانه‌وه‌ پێیوایه‌ ئه‌و ئاÙره‌تانه‌ی‌ هه‌تا ئه‌و ته‌مه‌ن ده‌مێننه‌وه‌ له‌زۆر رووه‌وه‌ باش‌و گونجاون‌و دواتر ده‌توانن خێزانێكی‌ سه‌ركه‌وتوو دروست بكه‌ن "به‌پێچه‌وانه‌ی‌ هه‌ندێك له‌تویژه‌ره‌ كۆمه‌ڵایه‌تییه‌كان پێموایه‌ ئه‌و كچانه‌ی‌ ماونه‌ته‌وه‌ له‌دوای‌ ته‌مه‌نی‌30 ساڵی‌، كچی‌ زۆر باشن واته‌ سه‌ره‌رÙÛ† نه‌بوون یان په‌یوه‌ندی‌ سۆزدارییان نه‌بووه‌، یاخود كه‌سانیكی‌ شه‌رمن بوون، بۆیه‌ پێموایه‌ ئه‌گه‌ر له‌كۆمه‌ڵگه‌شدا ئه‌و وشه‌یه‌ به‌كاربهێنرێت زیاتر بۆ ناسینه‌وه‌یه‌ نه‌ك به‌توانج‌و ره‌خنه‌لێگرتن"
قه‌یره‌یی هه‌ره‌شه‌یه‌كی گه‌وره‌یه‌ بۆ سه‌ر كۆمه‌ڵگا Ùˆ زه‌نگێكی پر مه‌ترسیداره‌ بۆ هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی خێزان Ùˆ له‌ زیاد بوون دایه‌ , Ùˆ Ú¯Ùتوگۆیه‌كی زۆر هه‌ڵده‌گرێت بۆ ده‌رخستنی ئه‌و هۆكارانه‌ی قه‌یره‌یی دروست ده‌كات , ئه‌مه‌ش هه‌وڵ ده‌ده‌م به‌ پێ‌ ÛŒ توانا هه‌ندێك له‌ هۆكاره‌كانی بخه‌مه‌ روو Ùˆ ئه‌وه‌ی تر ده‌توانین زیاتر له‌ ریگای Ú¯Ùتوگۆوه‌ په‌نجه‌ی زیاتر بخه‌ینه‌ سه‌ر هۆكاره‌كانی .به‌ بۆ چوونی من گه‌وره‌ترین Ùاكته‌ری قه‌یره‌یی تاكگه‌راییه‌ ئه‌مه‌ش مروڤ Øه‌ز به‌ رووبه‌رێكی گه‌وره‌تری ئازادی دكات كه‌ تیایدا خۆی درووست بكات Ùˆ ئاینده‌ی خۆی وێنه‌ بكێشێت , ئه‌مه‌ش زیاتر له‌ Ù†ÛŽÙˆ رۆشنبیران ده‌بینریت كه‌ له‌ مه‌ودایه‌كی Ùراوانتری Ùیكری ده‌خوڵێنه‌ه‌و كه‌ له‌وانه‌یه‌ پێكهینانی ژیانی هاوسه‌ری بێته‌ رێگرێكی گه‌وره‌ له‌م بواره‌وه‌ .ئابووریش یه‌كێكه‌ له‌و هۆكارانه‌ی كه‌ كاریگه‌ری به‌رچاوی هه‌یه‌ Ùˆ گه‌نج ناتوانیت به‌و داهاته‌ كه‌مه‌ی یا خود به‌ Ù‡Û†ÛŒ بێكاری ئه‌و پێداویستییه‌ زۆرانه‌ی كه‌ هه‌یه‌تی پرÙÛŒ كاته‌وه‌ , ئه‌مه‌ش زۆر جار داهاته‌كه‌ی به‌شی ژیانی رۆژانه‌ی خۆشی ناكات .Ùˆ نه‌بوونی ئازادی له‌ هه‌ڵبژاردن به‌ تایبه‌تی بۆ ئاÙره‌ت كه‌ كۆمه‌ڵگا ئه‌و ماÙه‌ی پێ‌ نه‌داوه‌ كه‌ خۆی دوارۆژی خۆی هه‌ڵبژێرێت Ùˆ كورÙانیش كه‌م Ùˆ زۆر له‌مه‌ بێ‌ به‌ش نین .Ùˆ نه‌ دۆزینه‌وه‌ی دڵخواز ئه‌مه‌ش به‌رای من له‌ گرنگترین خاڵه‌ زه‌قه‌كانی كه‌ له‌ ژێر چه‌مكی گومان Ùˆ راراییه‌وه‌و برÙوا Ùˆ متمانه‌ له‌ Ù†ÛŽÙˆ گه‌نجه‌كان لاواز بووه‌ Ùˆ ناتوانن بروا به‌وه‌ بێنن كه‌ ئه‌وه‌یه‌ له‌ خه‌یالیان وێنه‌یان كردووه‌ كه‌ ده‌بێته‌ Ù‡Û†ÛŒ دوور خستنه‌وه‌ له‌ ره‌گه‌زی به‌رامبه‌ر .Ùˆ به‌ شێوه‌یه‌كی گشتی داب Ùˆ نه‌ریت رۆلێكی ئه‌كتیڤی هه‌یه‌ له‌ قه‌یره‌یی چونكه‌ تاكه‌كانی به‌ هه‌ندێك پێوه‌ر Ùˆ له‌ چوار چێوه‌یه‌كی ته‌سك گه‌مارۆ داوه‌ Ùˆ ده‌رچوونیش لێ‌ ÛŒ زۆر جار مه‌ترسی داره‌ Ùˆ له‌وانه‌یه‌ هه‌ره‌شه‌ له‌ ژیانی تاك بكات .
ئه‌مانه‌ به‌ گشتی له‌ Ù†ÛŽÙˆ چوونی خه‌ون Ùˆ خه‌یاڵ Ùˆ گه‌نج به‌ره‌و له‌ ده‌ست دانی ئاره‌زووی هاوسه‌ر گیری ÙƒÛŽØ´ ده‌كات Ùˆ به‌ره‌و نامۆیی Ùˆ راكردن له‌م واقعه‌ ده‌بات . ئه‌مه‌ش ÙƒÛ†Ú†ÛŒ گه‌نجان بۆ هانده‌ران به‌ Ùراوانی ده‌بینرێت
لهسهر هێڵ نییه
كێشه‌ی مانه‌وه‌ی كچان به‌ قه‌یره‌یی Ùˆ ... چاره‌سه‌ری Ùره‌ ژنییه‌ یاخود زه‌واجی مه‌ده‌نییه‌..ØŸ!
_ئه‌مرÙÛ† زۆربه‌ی رۆژنامه‌كان باس Ùˆ بابه‌ته‌كانی بوه‌ته‌ كێشه‌ی قه‌یره‌یی كچان Ùˆ هه‌ریه‌كه‌و به‌ شێوه‌یه‌ك لێكدانه‌وه‌ی بۆ ده‌كه‌ن زۆربه‌ی راڤه‌ Ùˆ لێكدانه‌وه‌كان له‌روانگه‌ی ئاینی Ùˆ كلتوری Ùˆ خێڵه‌كی باوكسالاری Ùˆ كۆمه‌ڵگای ده‌ره‌به‌گایه‌ته‌یه‌وه‌ له‌به‌ر ناهۆشیاری كۆمه‌ڵایه‌تی Ùˆ نه‌بوونی هیومانیزم پێشنیاری ئاواده‌كرێت كه‌ كچان سه‌ر به‌هه‌وێ شوو
_ئه‌مرÙÛ† له‌زۆربه‌ی كۆمه‌ڵگا كولتوره‌ جیاوازه‌كاندا بۆ وڵامدانه‌وه‌ به‌ كێشه‌ غه‌ریزیه‌َكان چاره‌سه‌ری جۆراوجۆری بۆ دانراوه‌ ئه‌وه‌ له‌ناو كلتوری رۆژئاوادا كه‌ چه‌ندین قوربانیان تێپه‌رÙاندوه‌ چاره‌سه‌ری ئه‌و كێشانه‌یان به‌ ئازاد كردنی مرۆڤ كردوه‌ ئیتر چیبێ یا نه‌بێ له‌ ئه‌وروپا مه‌سه‌له‌ی هاورÙێیه‌تی كچان Ùˆ كورÙان شتێكی سروشتییه‌ Ùˆ قه‌ده‌خه‌ نییه‌ به‌ كرداری سیكسیشه‌وه‌.
له‌كۆماری ئیسلامی ئێرانی شیعه‌گه‌ری مه‌سه‌له‌ی وه‌ڵامدانه‌وه‌ به‌ غه‌ریزه‌كانی مرۆڤ ( زه‌وجی موتعه‌ ) یا ( سیغه‌ ) یان داناوه‌ كه‌ ده‌توانی ماره‌ی بكه‌ی له‌رۆژێكه‌ Ùˆ تا مانگێك Ùˆ چه‌ند مانگ تا ساڵ Ùˆ تاهه‌تایه‌ زه‌واجی موتعه‌ بكه‌ی له‌ناو كلتوری سوننه‌ مه‌زهه‌به‌كان سیغه‌ Ùˆ زه‌واجی موتعه‌ قه‌ده‌خه‌یه‌ Ùˆ Øه‌رامه‌ Ùˆ (Ùره‌ژنی) تا چوار Ú˜Ù† به‌ ره‌وا زانراوه‌ له‌ئێراقی به‌ زۆر پێكه‌وه‌لكاوی ناسرۆشتی دا نه‌ك لێپێچینه‌وه‌ له‌سه‌ر مه‌سه‌له‌ی كێشه‌ی قه‌یره‌یی كچان ناكرێ به‌ڵكو وا خه‌ریكه‌ هه‌موو كۆمه‌ڵگاكه‌ هه‌ڵده‌وه‌شێته‌وه‌ ئه‌وانه‌ كه‌ به‌ ویستی یه‌كتریش هاوسه‌رێتی دروست كردوه‌ ئه‌مرÙÛ† له‌به‌ر یه‌ك هه‌ڵده‌وه‌شێته‌وه‌. بچیت دۆسییه‌ی دادگاكان سه‌یربكه‌ بزانه‌ رێژه‌ی ته‌لاق Ùˆ جیابونه‌وه‌ زۆرتره‌ یا هاوسه‌رگێری راسته‌ ته‌لاق سروشتیه‌ كه‌ ئه‌و دوو كه‌سه‌ نه‌گونجان، به‌ڵام ده‌رئه‌نجامی ئه‌و ته‌نكه‌ژه‌ سیاسی Ùˆ ئابوری Ùˆ كۆمه‌ڵایه‌تی Ùˆ كلتوری كه‌ كۆمه‌ڵگای ئێراق پێدا ده‌گوزه‌رێ پاشماوه‌ی جه‌نگ Ùˆ ئه‌زمه‌كانه‌
_ له‌بارودۆخی خراپی ئێراق هه‌موو پارت Ùˆ ته‌وژمه‌ سیاسی Ùˆ مه‌زهه‌بی Ùˆ قه‌ومییه‌كانی ئێراق به‌ كورد Ùˆ عه‌ره‌به‌وه‌ به‌ شیعه‌ Ùˆ سوننه‌وه‌ به‌شدارن له‌بارودۆخی خراپی دانیشتوانی ئێراق گه‌لانی ئێراق خۆشیان ده‌ستیان هه‌یه‌ له‌ چاره‌نوسی ره‌شی خۆیاندا ده‌رئه‌نجامی كاره‌خراپه‌كانی به‌عسیزم كاره‌ساتی ناوه‌ته‌وه‌ Ùˆ هه‌موولایه‌ك به‌رپرسیارن له‌دروستكردنی ئه‌و بارودۆخه‌ ناهه‌موار Ùˆ خراپه‌ له‌نێوانیاندا به‌رپرسیارن له‌ به‌رامبه‌ر كورÙان Ùˆ كچانی قه‌یره‌كه‌ رۆژانه‌ ژیانیان به‌هه‌ده‌ر ده‌رÙوات باجی ئه‌و كارانه‌ ده‌ده‌ن كه‌ ئه‌و وڵاته‌یان به‌ره‌و چاره‌نوسی ره‌ش Ùˆ نادیار Ùˆ سه‌رگه‌ردانی بردوه‌.
وه‌ ده‌مه‌وێ ئه‌و هۆكاره‌ش له‌بیر نه‌چێ كه‌ هۆكاری مانه‌وه‌ Ùˆ قه‌یره‌یی كچانه‌ په‌یوه‌ندی یه‌كه‌می ره‌گه‌زی كورÙانه‌وه‌یه‌ سه‌رÙه‌رای ئه‌وه‌ له‌ هه‌موو جه‌نگه‌كاندا ره‌گه‌زی نیرینه‌ ده‌كوژرێن هه‌روه‌ها به‌هۆی ئه‌وه‌ی ته‌نگه‌ژه‌ ئابوری Ùˆ سیاسیه‌كان له‌كوردستان جێ ده‌هێڵن Ùˆ ÙƒÛ†Ú† ده‌كه‌ن بۆ هه‌نده‌ران ئه‌مه‌ش هۆكارێكی تری قه‌یره‌یی كچانه‌ ئه‌بێ ئیتر چه‌ند بیر له‌نووسینی دیارده‌ی نیگه‌تی٠و ره‌خنه‌یه‌كان ده‌كه‌ینه‌وه‌ كه‌ مێشكمان خنراوه‌ ئینجا سه‌ره‌رÙای چاره‌سه‌ری ده‌بێ رێگا چاره‌سه‌ر بنووسرێت Øكومه‌ت ئیتر ناچاره‌ ئه‌م مه‌سه‌لانه‌ چاره‌سه‌ر بكات، چونكه‌ ته‌نها به‌ نووسین هیچی Ù„ÛŽ به‌رهه‌م نایه‌ت كورÙانیش به‌ دروستی به‌ گوشاری جه‌ماوه‌ری ریÙۆرم Ùˆ كورÙان دێته‌وه‌. ئێمه‌ی گه‌لی كورد كار Ùˆ هه‌نگاوی گه‌وره‌مان له‌پێشه‌ هه‌نگاونان بۆ تێپه‌رÙاندنی كلتور زۆر پرÙبایه‌خه‌ به‌ ئه‌ندازه‌ی ئازادی كورد Ùˆ كوردستان، چونكه‌ ئازادی مرۆڤه‌كان پێكه‌وه‌ به‌ستراوه‌ به‌ ئازادی Ú˜Ù† ته‌واوكه‌ری ئازادی پیاوه‌ ته‌واوكه‌ری ئازادی كوردستانه‌ پێكه‌وه‌.
ئاشكرایه‌ كه‌ یه‌كه‌مین مژار له‌ ئه‌ده‌بیاتی هاوچه‌رخ دا سه‌باره‌ت به‌ شیكردنه‌وه‌ی ره‌گه‌زی ئه‌وه‌یه‌ كه‌، ژیانی رۆØÛŒ Ùˆ ده‌روونی ژنان له‌ گه‌ڵ ژیانی پیاوان دا جیاوازه‌، به‌م پێیه‌ش ناكرێت به‌هییچ شێوه‌ Ùˆ بیانویه‌ك جیاكاری له‌نێوان ئاÙره‌ت Ùˆ پیاو دا بكرێت، كه‌واته‌ كه‌ بۆ ÙƒÚ†ÛŽÙƒÛŒ به‌ته‌مه‌ن زاراوه‌ی "قه‌یره‌" به‌كاده‌هێنرێت، ئه‌ی ئه‌و پیاوانه‌ی كه‌ ته‌مه‌نیان له‌ئاست هه‌مان ته‌مه‌نی كچه‌كه‌یه‌ Ùˆ ژنیان نه‌هێناوه‌، ده‌بێت بخرێنه‌ چوارچێوه‌ی Ú† زاراوه‌یه‌كی له‌م شێوه‌یه‌؟ له‌م رۆژگاره‌دا گه‌وره‌ترین Ùˆ نوێترین جۆری توندوتیژی مه‌عنه‌وی Ùˆ سایكۆلۆژی كه‌ دژی ئاÙره‌ت "مێیینه‌" په‌یره‌و ده‌كرێت قه‌یرییه‌، چونكه‌ قه‌یره‌یی ته‌نها وابه‌سته‌ نیه‌ به‌ ته‌مه‌ن، به‌ڵكو خۆی به‌ بیركردنه‌وه‌و هه‌سته‌وه‌ چه‌سپاندووه‌، كه‌واته‌ به‌ر له‌وه‌ی به‌ ته‌مه‌نه‌وه‌ گرێدرا بێت پتر به‌ مه‌سه‌له‌ی ده‌روونی Ùˆ رۆØیه‌وه‌ گرێدراوه‌، چونكه‌ ئه‌م تێروانینه‌ی كۆمه‌ڵگه‌ بۆ ÙƒÚ†ÛŒ به‌ ته‌مه‌ن وا ده‌كات خۆی به‌ جیا له‌ وانی تر بزانێت. سه‌یریش له‌ وه‌دایه‌ كه‌ له‌كۆمه‌ڵگای پیاو سالاریدا پیاو هه‌ر كاتێ عه‌قلی برÙیكرد Ú˜Ù† ده‌هێنێت، به‌ڵام بۆ ئاÙره‌ت "ÙƒÚ†" كۆمه‌ڵگایه‌كه‌ی مێژووی به‌سه‌رچوونی بۆ دیاریكراوه‌، ئه‌گه‌ر ته‌مه‌ن تێپه‌ری كرد ئیتر ئێسكپایه‌ر ده‌بێت. كه‌ ئه‌مه‌ زه‌قترین جۆری توندوتیژیه‌ دژ به‌ ئاÙره‌ت ØŒ هه‌موومان ده‌زانین كه‌ له‌ ‌كۆمه‌ڵگای ئێمه‌دا سه‌رجه‌م كێشه‌ سیاسی Ùˆ ئابووریی Ùˆ هزریه‌كان "ئایدیاییه‌كان" راسته‌وخۆ كاریگه‌ریان له‌سه‌ر كێشه‌ كۆمه‌ڵایه‌تییه‌كان داناوه‌، هه‌ربۆیه‌ كێشه‌ كۆمه‌ڵایه‌تییه‌كان گه‌وره‌ترین گرێ كوێره‌ن Ùˆ رۆژ به‌رۆژ به‌دوای دۆگمابۆن ده‌ راده‌كه‌ن. چونكه‌ هه‌موو هه‌وڵه‌كان بۆ چاره‌سه‌ركردنی كێشه‌كان له‌چوارچێوه‌ی ئه‌قڵیه‌تێكی كلاسیك Ùˆ داب Ùˆ نه‌ریتی باودا ده‌خولێنه‌وه‌، بۆیه‌ تێكۆشان Ùˆ خه‌بات به‌ئارمانجی رێكخستن Ùˆ سازدانی رÙÛŒÙۆرم له‌ جۆری تێرÙامانی پیاو سه‌باره‌ت به‌ پرسی ئاÙره‌ت زۆر گرنگه‌ Ùˆ پێویسته‌ له‌سه‌ر ئه‌م كێشه‌یه‌ توێژینه‌وه‌یه‌كی گشتگیر Ùˆ هه‌مه‌ لایه‌نه‌ Ùˆ پلانێكی به‌ هێز بچێته‌ قۆناغی پراتیكه‌وه‌. تا چیتر ئاÙره‌ت به‌ قه‌یره‌ ناونه‌برێت، ئه‌وانه‌ی واش بیرده‌كه‌نه‌وه‌، با تۆزقاڵێك بیر له‌ كێشه‌ Ùˆ گرÙته‌ كۆمه‌لایه‌تیه‌كان Ùˆ كێشه‌ كه‌سیه‌كان بكه‌نه‌وه‌ Ùˆ ئه‌و چوارچێوه‌ ته‌سكه‌ی كه‌ ئاÙره‌تی تێدا قوڵبه‌ست كراوه‌ بێننه‌وه‌ به‌رچاویان، نه‌ك هه‌موو كات به‌رامبه‌ر به‌ ئاÙره‌ت تیریان له‌سه‌ر كه‌وان بێت Ùˆ كه‌ی ویستیان بیوه‌شێنن!!!!!!
سه‌رچاوه‌كان:
1-كۆمه‌ڵناسى خێزان له‌ نوسینى د. معن خلیل وه‌رگێرÙانی ئارام ئه‌مین جه‌لال.چاپى یه‌كه‌م ساڵى 2007.دهۆك
2-سایتى كوردستان نێت
3-سایتى ئه‌مرÙÛ†
4-سایتى سه‌نته‌رى ئاینده‌
5-سایتى شه‌Ùه‌ق
6-سایتى پارتى چارىسه‌رى دیموكراتى كوردستان
7-مه‌كۆى كوردان
لهسهر هێڵ نییه
ده‌سته‌کانت خۆش بێت کاکه‌ سورێن گیان
هه‌ر بژیت
به‌ راستی راپۆرتێکی زۆر جوان و تێر و ته‌سه‌لت ئاماده‌ کردوه‌
هیوای به‌رده‌وامی و کامه‌رانیت بۆ ئه‌خوازم
سه‌ربه‌رز بیت
که‌ ئه‌زانیت خودا له‌ خۆڵ دروستی کردویت، ئیتر بۆچی خۆت به‌ گه‌وره‌ ئه‌زانیت؟!
لهسهر هێڵ نییه
ده‌سته‌کانت خۆش بێت سورێن گیان
ڕاۆپرتێکی زۆر جوانه‌،،ئه‌مه‌ یه‌کێکه‌ له‌و دیاردانه‌ی ئه‌مڕۆ کۆمه‌ڵگا به‌ ده‌ستیه‌وه‌ ده‌نالێنێت..
ته‌مه‌ن درێژ و سه‌رکه‌وتوو بیت..
لهسهر هێڵ نییه
پهڕهكان: 1