.
1- بەڕێوەبەری یانە Hemn Zanko لە کوردستان بە ئمێڵی ( hemn_kurdzhin@yahoo.com ) ..
ژمارەی مۆبایل ( 07812539505 ) .
2- بهڕێوهبهری گشتی ( ReKaN ) له ئهوروپا به ئیمێڵی ( Rekan_uk@hotmail.com ) ، ژماره تهلهفوونی( 00447754007706) .
پهڕهكان: 1
[ ئادابی بەسەركردنەوەی نەخۆش:]
بەسەركردنەوەی نەخۆش چەند دەستوور وئادابێكی هەیە، بۆ هەركەسێك كە دەیەوێت نەخۆشێك بەسەربكاتەوە پێویستە ئەم چەند خاڵانە ڕەچاو بكات( 9):
1- پێویستە دەست بە ڕەوشتەكان بگرێت، وەك ئەوەی: بە لەسەر خۆیی لە دەرگا بدات، خۆی هەڵ نەكوتێتە ماڵەوە، وەناوی خۆی بهێنێت كاتێك لە دەرگای دا ووتیان كێ یە؟ نەڵێت:(خۆمم!!) وەچاوی خۆی بپارێزێت لە كاتی لە دەرگادان، ڕوو بەڕووی دەرگا ڕانەوەستێت(10 ).
2- دەبێت لە كاتێكی گونجاودا بێت، لە هاوینان لە كاتی نیوەڕۆ نەبێت، وەلە مانگی ڕەمەزان بە ڕۆژ نەبێت، بەڵكو سوننەتە بەیانی بێت یان شەو، وەلە ڕەمەزان بەشەو بێت( 11).
3- باش وایە دوای سێ ڕۆژ بەسەر نەخۆشی بوونەكەی بەسەری بكەیتەوە(12 )، وەدەوترێت: موستتەحەببە لە یەكەم ڕۆژی نەخۆش كەوتنی یەوە بەسەری بكەیتەوە(13 )، بەڵام بۆچوونی (جمهور) ئەوەیە كە نەبە سترێت بە كاتەوە، هەروەك ئیبن وحەجەر(ڕەحمەتی خوای لێ بێت) دەفەرمووێت(14 ).
4- سووننەتە لە نەخۆشەكە نزیك ببیتەوە(بە مەرجێك نەخۆشییەكەی لەو نەخۆشییانە نەبێت كە دەگوازرێتەوە!)، لە لای سەرییەوە دانیشی ودەست بخەیتە سەر نێو چەوانی وەپرسیای باری تەندروستی بكات وەپرسیاری لێ بكات حەز بەچی دەكات وچی ئیشتیها دەكات؟( 15).
5- پێویستە ناوبەناو سەری لێ بدات
(جا چ ڕۆژنا ڕۆژیك بێت، یان دوو ڕۆژ جارێ، یان سێ ڕۆژ جاری)، یان بەگوێرەی گۆڕانی حاڵەتەكە، چ بۆ نەخۆشەكە یان بۆ ئەو كەسەی هەڵدەستێت بە بەسەركردنەوەی نەخۆشەكە(16)، گەر نەخۆشەكە پێویستی بەوە بوو هەموو ڕۆژێك سەردانی بكرێت قەیناكە، بە تایبەت گەر خۆی پێی خۆش بوو.
6- پێویستە زۆر لە لای نەخۆشەكە دانەنیشی، یان ببیتە هۆی ناڕەحەتی بۆ كەسوكارەكەی، ئیلا مەگەر زەروور بێت ئەو كاتە قەیناكە( 17).
7- وەپێویستە زۆر پرسیار نەكات لە نەخۆشەكە، نەبادا لەسەر دڵی قورس وناڕەحەت بێت وبێزاری بكات( 18).
8- پێویستە دووعای خێر بۆ نەخۆشەكە بكات، وەچەندەها شێوە دووعا هاتوە لە(صحیح)ی سوننەتدا لەوانە:
(أسأل الله العظيم رب العرش العظيم أن يشفيك)حەوت جار، وەسورەتی (الفاتحة والمعوذتين والإخلاص)ی بەسەردابخوێنی(19 ).
9- پێویستە هەندێ ووتە هەیە لە ڕووی نەخۆش نەوترێت كە ببێتە هۆی دوو دڵی وناڕەحەت بوونی، وەپێویستە لەبەر خاتری نەخۆشەكە ووتەی شیرین وپڕ بەزەیی ونەرمی لە ڕوو بۆ بوترێت(20 ).
10- وەپێویستە باسی صەبر وئارامی وهیوای بۆبكرێت، لەبە گەورەیی پاداشتەكەی، وەئاگاداری بكاتەوە لە بێ هیوایی وبێ صەبرو ئارامی، لەبەر گوناهی(21 ).
11- وەپێویستە لەسەر ئەوانەی كە نەخۆشەكەیان بەسەر كردۆتەوە كە دەنگ بەرز نەكەنەوە وناكۆكی وموناقەشە نەكەن لە ڕووی نەخۆشەكە، چونكە بەمە دڵ گران وناڕەحەت دەبێت، ئەگینا نەخۆشەكە بۆی هەیە داوای بڵاوەبوونیان لێ بكات( 22).
12- وەسوننەتە كە داوای دووعای خێر لە نەخۆش بكەیت(23).
وَآخِرُ دَعْوَانا أَنِ الْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ
وصلى الله وسلم على نبينا محمد وعلى آله وصحبه أجمعين
=========================================
1- (البخاري:1240) واللفظ له، و(مسلم: 2116).
2- (مسلم: 2568)، و(أحمد: 5/277ح22443)، و(الطبراني: المعجم الكبير)(2/101ح1445و1446)، و(أبن أبي شيبة: 10832).
3- (الترمذي: 2009)، و(ابن ماجة: 1443) وحسنه الشيخ الألباني في: (صحيح الجامع الصغير:6163).
4- (مسلم: 1028).
5- (الترمذي: 969)، وصححه الشيخ الألباني في (صحيح الجامع: 5687)، و(السلسلة الصحيحة: 1367).
6-(البخاري: 5649).
7- زانایان ئەمەیان كردۆتە بەڵگە بۆ بەسەركردنەوەی هەموو نەخۆشێك، چ پیاو بێت یان ئافرەت، بچووك بێت یان گەورە، موسڵمان بێت یان كافر، هەر شێوە نەخۆشییەكی هەبێت. بڕوانە: (فتح الباری: 10/117).
هەروەها درووستە ئافرەت پیاوی نەخۆشی بێگانە بەسەر بكاتەوە گەر ئەمین بوو لە فیتنە، وە خەلوەت دروست نەبێت، وەچاوەڕوانی ئەوە نەكرێت كە لەو سەردانە خراپە كاری لێ بكەوێتەوە، دایكی ئیمانداران خاتوو عائیشە (خوای لێ ڕازی بێت) بیلالی (رضي الله عنه)بەسەر كردەوە كاتێك نەخۆش بوو بڕوانە: (البخاری6349) ومسلم (2681)، وەبەڵگە بۆ بەسەر كردنەوەی كافر، پێغەمبەر(صلى الله عليه وسلم)ئەوەتا ئەو گەنجە جولەكەیەی بەسەر كردەوە كە خزمەتی پێغەمبەری دەكرد(صلى الله عليه وسلم)نەخۆش بوو، بڕوانە: (البخاری: 5657) هەروەها سەردانی(أبو طالب)ی مامی كرد كەنەخۆش بوو، بڕوانە: (زاد المعاد: 1/494).
8- (فتح الباري: 10/117).
9- (موسوعة نضرة النعيم: 7/2057-2058).
10- بەكورتی وبە دەسكاریەوە لە(فتح الباری: 10/ 131). 11- ((غذاء الألباب))للسفاريني: (2/8)، و((الآداب الشرعية))لإبن مفلح: (2/200).
12- (إحياء علوم الدين: 2/210).
13- ((غذاء الألباب))للسفاريني: (2/18)، وەئەم ئەوەی باس كردوە كە زانایان هەردوو بۆچونەكەیان پەسەند كردوە.
14- (فتح الباري: 10/118)
15-(زاد المعاد: 1/494).
16- ((غذاء الألباب))للسفاريني: (2/8).
17- (فتح الباري: 10/118).
18- ((غذاء الألباب)) للسفاريني: (2/12) بەدەست كاری یەوە.
19- بۆ ئەم دووعایانەو دووعای تریش بڕوانە (زاد المعاد1/494-495).
20- (إحياء علوم الدين: 2/208).
21-فتح الباري: (10/131-132).
22- عن أبن عباس(رضي الله عنه)قال لما حُضٍرَ رسول الله(صلى الله عليه وسلم)وفي البيت رجال، فيهم عمرُ بن الخطاب(رضي الله عنه)، فقال النبي(صلى الله عليه وسلم): ((هلُم أكْتُب لكم كتاباََ لاتضلُوا بعدهُ أبداََ)) فقال عمر(رضي الله عنه): إن رسول الله(صلى الله عليه وسلم)قد غلب عليهِ الوجَعُ وعندكم القرآنُ فحسبُنا كتابُ الله واختلفَ أهلُ البيتِ واختصموا فمنهم من يقول: قرِّبوايكتب لكم رسولُ اللهِ(صلى الله عليه وسلم)كتاباً لن تضِلُّوا بعده ومنهم من يقول ماقال عمر(رضي الله عنه)، فلمَّا أكثروا اللغو والأختلاف عند النبي(صلى الله عليه وسلم)، قال رسول الله(صلى الله عليه وسلم): ((قوموا عني)). قال عُبيدُالله: فكان ابن عباس(رضي الله عنه)يقول: إنَّ كلَّ الرزيَّة ماحالَ بينَ رسول الله(صلى الله عليه وسلم)وبينَ أنْ يكتب لهم ذلك الكتابَ من اختلافهم ولغَطِهِمْ.أخرجه البخاري(13/403ح7366)، ومسلم(1637).
23-بڕوانە ((غذاء الألباب))للسفاريني: (2/12) هەندێك حەدیسی لەم بارەیەوە هێناوە، دەگەنە پلەی ئیحتجاج.
سه رجاوه مالبه رى به هه شت
لهسهر هێڵ نییه
دةستةكانت خؤش بئ
لهسهر هێڵ نییه
دهست خۆش
لهسهر هێڵ نییه
دەستە کانت خۆش بێت
لهسهر هێڵ نییه
لهسهر هێڵ نییه
خواى گه وره پاداشتت بداته وه انشالله
ده ست خؤش
لهسهر هێڵ نییه
ده ست خوش به ريزم .خواى گه وره پاداشتت بداته وه.
لهسهر هێڵ نییه
دةستخوش
لهسهر هێڵ نییه
پهڕهكان: 1