ئایا مرۆڤی نیانده‌رتاڵ توانای قسه‌كردنیان هه‌بووه‌؟

مرۆڤی نیانده‌رتاڵ به‌پێی وته‌ی زاناكان ٣٠٠ هه‌زارساڵ له‌مه‌وبه‌ر له‌ مرۆڤی ئه‌مرۆیمان (مۆدێرن) جیابوونه‌ته‌وه‌. له‌شوێنه‌ سارده‌كانی ئه‌وروپا و به‌شی سه‌ره‌وه‌ی ڕۆژهه‌ڵاتی ناوین ژیاون وه‌ك ناوچه‌ كوردستانیه‌كان. له‌ ئه‌شكه‌وتی شانه‌ده‌ر نزیك شاری هه‌ولێر ئێسك و پروسكیان دۆزرایه‌وه‌. به‌ڵام ورده‌ ورده‌ ژماره‌یان كه‌مده‌بووه‌ هه‌تا له‌باكووری ئه‌وروپا ون بوون .

٣٠ هه‌زارساڵ له‌مه‌وبه‌ر له‌ناوچوون به‌بێ ئه‌وه‌ی هه‌تا ئێستا به‌ڕوونی و به‌ به‌ڵگه‌وه‌ بزانرێت بۆ چی قڕ بوون؟. زاناكان بڕوایان وابوو كه‌ ده‌رهێنانی ماده‌ی بۆماوه‌ی له‌ ئێسكی مردوه‌كان (چ مرۆڤ بێت یان گیانداری تر) شتێكی خه‌یاڵیه‌و ناكرێت.

به‌ڵام بۆ دواجار ساڵی ٢٠٠٩ به‌سه‌رپه‌رشتی سوانته پائه‌بو له‌په‌یمانگای ماکس پلانگ، نه‌خشه‌ی بۆماوه‌ی نیانده‌رتاڵ به‌ده‌ستهات له‌ئێسكوپروسكی ٦ نیانده‌رتاڵ. ئه‌مه‌ زۆر كارێكی سه‌رسوڕهێنه‌ر بوو چونكه‌ به‌م هۆیه‌وه‌ ده‌توانرێت له‌ ئاینده‌دا نیانده‌رتاڵ كۆپی بكرێته‌وه‌ . زۆر له‌ بۆ ماوه‌ی مرۆڤی ئه‌مرۆوه‌ نزیك بوو. هه‌ردووكیان ٣ ملیار جووت به‌یسیان هه‌بوو. ته‌نها له‌چه‌ند به‌شێكی بچوكیدا نه‌بێت جیاواز بوون.

ریچارد کلاین مرۆڤناس له‌ زانكۆی استانفۆرد وتی، ئه‌م دۆزینه‌وه‌یه‌ زۆر گرنگه‌ چونكه‌ له‌وانه‌یه‌ بتوانین وه‌ڵامی ئه‌وه‌ی پێ بدۆزینه‌وه‌ كه‌ ئایا قسه‌یانكردوه‌ یان نا؟.

هه‌رچه‌نده‌ نیانده‌رتاڵ توانیویه‌تی كه‌ ملوانكه‌و شتی جوانكاری دروستبكات بۆ خۆی هه‌روه‌ها له‌م دوایانه‌شدا ده‌ركه‌وت كه‌ گیایان كوڵاندوه‌و خواردویانه‌. ئه‌مانه‌ هه‌موو به‌ڵگه‌ن له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی كه‌ مرۆڤی نیانده‌رتاڵ توانای بیركردنه‌وه‌ داهێنانیان وه‌ك ئێمه‌ وابووه‌.

مرۆڤی مۆدیرن (خۆمان) دوو گۆران له‌جینی (بۆماوه‌ی) 2foxp ڕوویداوه‌ به‌و هۆیه‌وه‌ توانای وتن و قسه‌كردنمان به‌ هه‌زاران وشه‌ په‌یداكردوه‌.
ئه‌م لێكۆلینه‌وه‌ تازانه‌ ده‌ریانخستوه‌ كه‌ هه‌مان گۆڕان له‌ جینی 2foxp به‌هه‌مان شێوه‌ی خۆمان له‌مرۆڤی نیانده‌رتاڵدا ڕووی داوه‌. واتای توانای قسه‌كردنیان هه‌بوو .

زاناكان ده‌ڵێن ده‌بێت ڕۆژێك مرۆڤێكی نیانده‌رتاڵ كۆپی بكه‌ینه‌وه‌ هه‌تا به‌ته‌واوه‌تی تێبگه‌ین نیانده‌رتاڵ چ مرۆڤێك بوون. به‌ڵام ئایا لایه‌نی ئه‌خلاقی ڕێگامان پێده‌دات كه‌ بونه‌وه‌رێكی ته‌نها بێنینه‌وه‌ ژیان به‌ته‌نهای به‌جێیبهێلین بۆ لێكۆلینه‌وه‌؟ ئه‌مه‌ كێشه‌یه‌كی زۆر گه‌وره‌ ده‌بێت.