شه‌قام منداڵ په‌روه‌رده‌بكات یاخوت خۆمان په‌روه‌رده‌ی بكه‌ین
دووشەممە, 06 حوزەیران 2011 13:09


په‌روه‌رده‌كردنی منداڵ ئه‌ركێكی قورسه‌ ئه‌گه‌ر بێت و به‌ووردی بروانینه‌سایكولوژیای په‌روه‌رده‌كردنی منداڵ ئه‌و كات ئه‌وه‌مان بۆ روون ده‌بێته‌وه‌ كه‌منداڵ پێویستی به‌ ج جۆره‌مامه‌ڵه‌یه‌كی سایكۆلوژی هه‌یه‌  هه‌ندێك كۆمه‌ڵگا بێ ئه‌وه‌ی هه‌ست به‌وجۆره‌ په‌روه‌ده‌یه‌بكه‌ن به‌شێوه‌یه‌كی نه‌ستی منداڵه‌كانیان په‌روه‌ده‌ده‌كه‌ن یان منداڵه‌كانیان داوه‌ته‌ده‌ست شه‌قام و شه‌قام خۆی جۆری په‌روه‌ده‌كه‌ی بۆهه‌ڵده‌بژیّرێت.
به‌ڵام ئه‌بێت ئه‌وه‌ بزانیین كاتێك شه‌قام منداڵ په‌روه‌رده‌ده‌كات هه‌موو زانیارییه‌ قبول كراو قبوڵ نه‌كراوه‌كانی به‌بێ سانسۆر پێده‌دات كه‌ ئه‌مه‌ش ده‌بێته‌ هۆی ئه‌وه‌ی مندالێكی لاده‌ر له‌كۆمه‌ڵگا دروست بێت ئه‌م لادانه‌ كۆمه‌لایه‌تیه‌ش له‌رێگه‌ی به‌نمونه‌بوونی له‌رێگه‌ی گه‌روه‌ره‌كانه‌وه‌ دروست ده‌بێت. ئه‌بێت ئه‌وه‌بزانیین هه‌ندێك سلوك هه‌یه‌ بۆگه‌روه‌كان قبوڵ كراوه‌ به‌ڵام بۆمنداڵ قبوڵ كراو نیه‌ ئه‌وكاته‌ی منداڵیش ئه‌و قبوڵ نه‌كراوانه‌ وه‌رده‌گری زیان به‌ته‌ندروستی ده‌رونی و جه‌سته‌ی خۆی ده‌گه‌ینێ و له‌داهاتووش دا كه‌گه‌روه‌رده‌بێت ده‌بێته‌ هه‌ره‌شه‌ بۆسه‌ركۆمه‌ڵگا، ته‌نانه‌ت ئه‌و منداڵانه‌ی كه‌كاریش ده‌كه‌ن جیاوازن له‌منداڵانی تر ئه‌و مندالانه‌ی كه‌ كارده‌كه‌ن په‌روه‌ده‌ی ده‌ستی شه‌قامن و شه‌قام ئاراسته‌یان ده‌كات ده‌بینین زۆرلاسارن و شه‌رانگیزن ده‌م به‌جنێون له‌رووی بیركردنه‌وه‌ش وه‌ك گه‌روه‌ره‌كان بیرده‌كه‌نه‌وه‌ جگاره‌ كیشن و هه‌ندیكیشیان مادده‌ بێ هۆشكه‌ره‌كان به‌كارده‌هێنن له‌رووی رێزگرتنه‌وه‌ كه‌متر رێز له‌خه‌ڵك ده‌گرن. وه‌كو گه‌روه‌ره‌كان هه‌موو جۆره‌ رێگایه‌ك به‌كارده‌هێنن بۆ په‌یداكردنی پاره‌ وه‌كو دزی و فێل و له‌شفرۆشتن و... هتد
ئه‌بێت ئه‌وه‌ بزانیین نابێت منداڵه‌كانمان بده‌ینه‌ ده‌ست شه‌قام و شه‌قام ئاراسته‌ی بكات له‌به‌ر ئه‌وه‌ی ره‌نگدانه‌وه‌یكی خراپی ده‌بێت له‌سه‌ركه‌سایه‌تی له‌داهاتوودا ئه‌بێت ئه‌و بیرۆكه‌یه‌ له‌مێشكمان فرێ بده‌ین لێ بگه‌رین سروشت یان شه‌قام په‌روه‌رده‌ی بكه‌ ئه‌وبیرۆكه‌یه‌ ی جان جاك رۆسۆ ره‌تكه‌ینه‌وه‌ كه‌ئه‌ڵێ (له‌منداڵه‌كان گه‌رین باسروشت په‌روه‌رده‌ی بكات) منداڵ پێویستی به‌وه‌ نیه‌ كاربكات له‌ده‌روه‌و كاری ده‌ست گێری و یارمه‌تی باوكی بدات له‌كاره‌كانی ده‌ره‌وه‌ی به‌مه‌ عه‌قلی منداڵ (گه‌یی) نابێت منداڵ به‌سۆزو خۆشه‌وه‌یستی دایك و باوكی و به‌جاودێری لایه‌نی عه‌قلی به‌هێز ده‌بێت ئه‌كرێت دایك وباوكه‌كان له‌ماله‌وه‌ فێری هه‌ندێك له‌رێكخستن و یاسای ژیانیان بكه‌ن ئه‌كرێت دایك وباوكه‌كان ئه‌و جۆره‌  یاریانه‌یان بۆ بكرن عه‌قلی منداڵ گه‌یی ده‌كات نه‌ك به‌كاركردن له‌بازار و له‌ده‌ره‌وه‌ ئێمه‌ ئه‌توانیین ژینگه‌یه‌كی پر له‌ داهێنه‌رانه‌ بۆمنداڵه‌كانمان دروست بكه‌ین له‌ رێگه‌ی ئه‌و وه‌سیلانه‌ی كه‌منداڵ حه‌زی پێ ده‌كات ناكرێت یاسای به‌ره‌لای بۆمنداڵه‌كانمان ده‌ربكه‌ین و پشتگوویان بخه‌ین ئه‌بێت له‌ژێرچاودێری خۆمان بێت چونكه‌ منداڵ هێشتا په‌یی به‌وه‌ نابات هه‌ڵه‌ جیه‌وه‌ راستی جیه‌ له‌به‌رئه‌وه‌ی ناتوانێت واقیع و خه‌یاڵ لێك جیابكاته‌وه‌.
زۆرێك له‌دایك باوكان باوه‌ریان وایه‌ بۆئه‌وه‌ی منداڵه‌كانیان فێری ئیش و یاسای ژیان بن ده‌یخه‌نه‌ به‌ر كارو وه‌كو گه‌روه‌ره‌كان كاری پێ ده‌كه‌ن یاخوت بۆبژێوی ژیانی خۆیان و بۆبه‌رزكردنه‌وه‌ی ئاستی دارییان منداڵه‌كانیان ده‌خه‌نه‌ به‌رئێشكردن له‌بازارو كۆلانه‌كان بێ هیچ باگراوندێكی په‌روه‌رده‌ی ئه‌بێت ئه‌وه‌بزانیین منداڵان له‌كاتی كاركردنیان توشی زۆرترین رووداو ده‌بن له‌وانه‌ رووداوی دڵ ته‌زین كه‌كاریگه‌ری له‌سه‌ر جه‌سته‌یان دروست ده‌كات و توشی جۆره‌ها نه‌خۆشی ده‌بن وه‌هه‌روه‌ها توشی حاله‌تی ده‌رونی خراپ ده‌بن وه‌كو سوكایه‌تی پێ كردن و ریسواكردنیان و گالته‌ پێكردنیان و ده‌ست درێژی سێكسی كردنه‌سه‌ریان كه‌مه‌ش له‌داهاتوو توشی حاله‌تی ناهه‌وسه‌نگی ده‌رونی خراپی ده‌كات .ئیتر ئێمه‌ ئه‌گه‌ر ئه‌مانه‌وێت مندالێكی ته‌ندروست مان هه‌بێت وكه‌سێكی داهێنه‌رو به‌تواناو زیره‌ك بێت ئه‌بێت ئه‌وبیرۆكه‌ ترسناكانه‌ی كاركردنی منداڵ له‌مێشكمان بسرینه‌وه‌ منداڵه‌كانمان بخه‌ینه‌ ژێر جاودێری خۆمان به‌پێی په‌روه‌رده‌یه‌كی زانستی په‌روه‌رده‌ی بكه‌ن له‌ماڵه‌وه‌ گرینگی پێبده‌ین و خۆمان له‌گه‌لیان بین بۆده‌روه‌و بیان به‌ین بۆئه‌وشوێنه‌ زانستیانه‌ی كه‌سوودمه‌ندن  هه‌رگیز بیر له‌وه‌ مه‌كه‌وه‌ بلێیت زۆرێك له‌زاناكان و فه‌یله‌سوفه‌كان منداڵی سه‌رشه‌قام بوون ئه‌بێت ئه‌وه‌بزانی تاكه‌كان له‌یه‌كتر جیاوازن ئه‌و حاله‌ته‌ی فه‌یله‌سوفو زاناكان تیدابوون ده‌گمه‌نه‌ ناكرێت له‌پێناو ئه‌وه‌ی منداڵه‌كانمان ببه‌ن به‌ عالیمو فیله‌سوف بیانده‌ینه‌ ده‌ست شه‌قام. رۆژگاری ئیستا جیاوازه‌ ئه‌گه‌ر تۆ ئه‌ته‌وێت منداله‌كه‌ت زاناو دانا و فه‌یله‌سوف بێت له‌ژێرچاودێری خۆت له‌رێگه‌ی خویندگاو وه‌سیله‌ جۆراوجۆره‌كانی تر گرینگی پێ بده‌ن ئه‌مه‌ گه‌یشتنه‌و به‌ئامانجی به‌فه‌یله‌سوف بوون.

توێژه‌ری ده‌رونی
ته‌نیابه‌دره‌دین  

 
ده‌رونناسی
وێنە
خۆشبه‌ختی‌ و به‌دبه‌ختی‌
خۆشبه‌ختی‌ ئاسووده‌ی‌ و ئارامی‌ دڵ و ده‌روونی‌ مرۆڤه‌كانه‌كانه‌ وه‌...
وێنە
فۆبیابوون لە مندا
بەدەر لە سروشتەكانی ژیان، هەمیشە سروشتێكیتر خۆی حەشارداوە، سروشتێك كە لای ئێمە سروشت نییە، بەڵام لە ئەنجامی...
وێنە
ژیانی به‌ته‌نیا ده‌بێته‌ هۆی زیادبوونی خه‌مۆکی
توێژینه‌وه‌یه‌کی نوێی زانستی ئه‌وه‌ی ده‌رخستووه‌ که‌ ئه‌و که‌سانه‌ی به‌...
وێنە
نه‌خۆشی شیزۆفرینیا یان جنۆكه‌ چوونه‌ له‌ش........
پسپۆری ده‌رونی: ته‌نیا به‌دره‌دین هه‌موومان ئه‌وه‌ ده‌زانین توش بوون به‌نه‌خۆشی...
وێنە
چۆن بزانین ته‌ندروستی ده‌رونیمان باش نیه‌ ......
پسپۆری ده‌رونی:  ته‌نیا به‌دره‌دین گرفتی تاكه‌كانی كۆمه‌لگا ئه‌وه‌یه‌ كه‌ ناتوانین...
وێنە
نهێنیەکانی زمانی جەستە
بۆ جەستە زمانێکی تایبەتی هەیە ، کەدەربڕی بیرو ڕاو نیازو حەزەکانی زۆر جار کەسایەتی کەسەکانە ، مرۆف ئەتوانێت...
وێنە
توندو تیژی به‌رامبه‌ر به‌ منال و کارگه‌ری خراپ
توێژینه‌وه‌یه‌کی نوێی ده‌روونی له‌ ولاتی سویسرا ئه‌وه‌ی ده‌رخستووه‌ که‌ ...
وێنە
کەنایزمەی ئایین و کاریگەری دەرونی لەسەر تاک
مرۆڤ کائێکی بایلۆجی کۆملایەتیە هەموو ئەوشتانەی لەدەوروبەری هەیە کاریگەری لەسەر دروست دەکەنو ئاراستەی دەکەن...
وێنە
ڕاهێنان له‌سه‌ر هه‌ناسه‌دانی قووڵ بکه‌
باوه‌ڕ به‌خۆبوونت تاڕاده‌یه‌کی زۆر په‌یوه‌ندی هه‌یه‌ به‌هه‌ستی تۆوه‌...
وێنە
به‌یوه‌ندی ده‌روناسی كۆمه‌لایه‌تی به‌ زانسه‌ته‌كۆمه‌لایه‌تیه‌كانی تره‌وه‌
•     زانستە ڕەفتارییەكان: ( ڕالف لینتۆن) دەڵێت: ( هەتا ئێستا عادەتمان ئەوە بووە كە ( كولتور ) بە...
وێنە
دەروونناسی كۆمەڵایەتی جية؟
دەكرێ بڵێین كە دەروونناسی كۆمەڵایەتی بریتی یە لە تێكەڵكێش كردنی دوو زانستی ( دەروونناسی+ كۆمەڵناسی )...
وێنە
زوو له‌ خه‌و هه‌ڵسان له‌ بیانیان یارمه‌تی حاله‌تی ده‌روونی مرۆڤ ئه‌کات
کومه‌لێک له‌ پسپۆران له‌ زانکۆی رۆماهتونی بریتانی گیشتنه‌ ئه‌وه‌ی که‌ زوو له‌ خه‌و...
وێنە
بیر له‌باوه‌ڕ به‌خۆبون بکه‌ره‌وه‌
وتم که‌ بیرکردنه‌وه‌ هۆی ڕاکێشان و سازاندی. له‌بنه‌ڕه‌تدا بیری تۆ تایبه‌ت مه‌ندی...
وێنە
ئه‌نجامدانی یاری کۆمپیوته‌ری به‌ شه‌وان مرۆڤ توشی خه‌مۆکی ده‌کات
توێژینه‌وه‌یه‌کی ده‌رووناسی  ئه‌وه‌ی ده‌رخستووه‌ که‌ ئه‌نجامدانی یاری به‌...
وێنە
ڕێڕه‌وی سه‌رکه‌وتن بۆ کارکردن له‌وانی تر
ـ ئامانجت له‌ژیاندا بوردی دیاریبکه‌ دواتر کاربکه‌ بۆ به‌دیهێنانی . ـ تواناو به‌هره‌...
وێنە
كۆمەڵناسی لادێیی
كۆمەڵناسی لادێیی: لقێكە لە لقەكانی كۆمەڵناسی گشتی كە باس لە دیاردە كۆمەڵایەتی و ئابوری و سیاسی یەكانی ...
وێنە
بۆ بەختەوەر بوونت پێنج شت بکوژە!
یەکەم: بێ کاری و تەنهایی کاتێک مرۆڤ تەنها و بێ کار ئەبێت هزر و بیری ئاڵۆز دەبێ و کارەکانی لێ تێکەڵ دەبن و...
وێنە
خوێندنەوەی پەرتوک مرۆڤ دووردەخاتەوە لە خەمۆکی و دوودڵی
توێژینەوەیەکی نوێی ئەمەریکی ئەوەی دەرخست کە خوێندنەوەی پەرتوک کاریگەری باشی دەبێت بۆ دوورخستنەوەی مرۆڤ لە...
وێنە
رووبەرووبوونەوە لەگەل ترس
کاتێ کونترولکردنی ترس کێشە بۆ مرۆڤ پەیدا دەکات پێویستە مرۆڤ سێ رێکا بە کار بھێنێت بۆ خو دوور خستنەوە لە ترس...

ناردنی بابه‌ت

sirwan@kurdzhin.net
یان
sozi@kurdzhin.net

میوان له‌سه‌رهێڵ

کوردژین میوان له‌سه‌رهێڵه